Crackeleren .....

Eén van de mooiste technieken die ik heb geprobeerd is het craqueleren. Tegelijkertijd is dit ook wel een van de lastigste technieken om goed in je vingers te krijgen. Hierdoor was ik jarenlang aan het zoeken naar de juiste mediums en de juiste manier om de techniek in mijn werk te gebruiken. Om u de enorme zoektocht te besparen wil ik u graag meenemen in de wereld van de craquelé techniek.

Wat is craquelé ?

Oude schilderijen zijn vaak te herkennen aan de craquelé (ook wel crackelé, crackle  of craquelure ) in de toplaag van de vernis. Doordat deze toplaag uitdroogt en scheurt en er door de jaren heen vuil in de scheuren ophoopt, worden deze zichtbaar als fijne donkere lijntjes over de schildering. Op de meeste schilderijen is de craquelé zeer fijn van structuur.

Omdat wij in ons huidige knutsel werk graag een oude “look” willen meegeven aan onze producten zijn er in de loop der jaren een aantal materialen op de markt gekomen die deze craquelé structuur nabootsen. Het is een mooie manier om je werk een beetje ouder te laten lijken zodat het mooi past in brocante interieurs, zonder dat je je scheel betaald aan antiquiteiten. 

In basis onderscheiden de crackelé/craquele mediums zich in een paar soorten :

• De 1-step crackelé; voor het scheuren aanbrengen in verflagen
• De 2-step crackelé; voor het aanbrengen van een neutrale scheurtjeslaag over een bestaande decoratie (bijvoorbeeld een servetten decoratie).
• Crackelé-pasta : deze pasta scheurt zelf bij het drogen

Servetten : Ten onrecht gaan veel knutselaars ervan uit dat je met de crackelé techniek scheurtjes kunt aanbrengen in je servetten die je verlijmd. Dit is niet het geval !! Bij het drogen van het medium zal de servet nooit mooi scheuren en meestal zelfs vaak helemaal heel blijven. Het weerhoudt het medium ervan zijn werk goed te doen. Wat kan er wel : breng over uw servetten afbeelding als het ware een gescheurde vernislaag aan waarin je kunstmatig “vuil” aanbrengt om zo het verouderingsproces na te bootsen ! Kortom : servetten en crackeleren werkt alleen met 2-step crackelé !

one-step crackelé

One-step crackelé : Komt in 1 flesje. Bij dit crackelé medium zorgt u aller eerst voor een goed schoongemaakte en geverfde ondergrond in de kleur die u door uw crackelé scheuren heen wilt laten komen. Vaak is dit een donkere ondergrond. U laat de verf goed drogen. Over de verflaag brengt u de one-step crackelé medium aan die u opnieuw goed laat drogen. Nu breng u hierover heen een  tweede, lichtere verflaag aan. U zult zien dat de bovenste verflaag bij het drogen gaat scheuren en dat door de scheuren de onderste verfkleur zichtbaar wordt. Vaak wordt geadviseerd de toplaag verf in 1 streek op te brengen om te voorkomen dat u de ontstane scheurtjes opnieuw opvult met verf. Dit zou het effect teniet doen.

Foto : Pinterest

Two-step crackelé : Dit medium bestaat uit 2 componenten (2 flesjes) die echt niet afzonderlijk van elkaar werken. U maakt een ondergrond zoals bekend in de servetten techniek waarbij u de servet met behulp van normale servetten lijm opbrengt op een neutraal geverfde ondergrond.  Dit laat u goed drogen. U brengt de 1^e stap van het medium aan en laat dit drogen. Breng na de geadviseerde droogtijd de 2^e stap van het medium aan en laat dit opnieuw drogen zoals op de gebruiksaanwijzing vermeld staat. Deze tweede laag zal scheuren bij het drogen. Doordat de 2 lagen neutraal van kleur zijn, zijn de scheurtjes bijna niet zichtbaar. U maakt ze zichtbaar door “vuil” in de scheurtjes aan te brengen. Hiervoor gebruikt u een patine-creme of -wax. Deze smeert u volgens de aanwijzing op het werk en laat eventueel drogen. Haal de overtollige patine weg met een natte doek en nu worden de scheurtjes zichtbaar doordat de patine zich in de scheuren genesteld heeft. Hierdoor creëert u het effect alsof de servet gescheurd is.

voorbeeld crackelé pasta

Crackelé-pasta : deze dikke pasta brengt u rechtstreeks aan op uw werk. De pasta scheurt bij het drogen. Hoe dikker de pasta, hoe groter de scheuren. Ook hier geldt dus dat u moet zorgen voor een onderlaag in een contrasterende kleur. Gebruik de pasta nooit over uw servetten werk, dit zal niet goed meer zichtbaar zijn. Deze pasta vult heel mooi dieptes in uw werk op.  

AANVULLING (september 2017)
Het bovenstaande stuk tekst, geschreven in juni 2015, is nog steeds actueel. Echter zijn er inmiddels ook mediums op de markt die het effect van een two-step crackel in 1 flesje geven. JoSonjas crackle medium is daar een goed voorbeeld van. 1 flesje met een medium dat zelf scheurt bij het drogen en dus hetzelfde effect geeft als de standaard 2 staps mediums. Ook hier geldt : hoe dikker de laag, hoe groter de scheurtjes.
Conny


TIPS

• Werkt u met een crackele medium op waterbasis ? Gebruik dan ook een verf op waterbasis !
• Hoe dikker de medium laag, hoe groter de scheuren !
• Test uw medium altijd eerst op een oefen ondergrond. Zo krijgt u de techniek in uw vingers zonder dat uw mooie werk teniet gaat.
• Crackeleren vergt oefening. Lukt het niet meteen ? Niet opgeven ! Oefening baart kunst. 
• Lees altijd goed de gebruiksaanwijziging op de verpakking van het medium. Droogtijden en andere instructies kunnen per merk verschillen en zijn erg belangrijk !